Systemy operacyjne
System operacyjny (ang. Operating System, w skrócie OS) to oprogramowanie stanowiące podstawę każdego komputera lub urządzenia elektronicznego. Jego głównym zadaniem jest zarządzanie sprzętem komputera i umożliwienie innym programom (aplikacjom) komunikacji z tym sprzętem. System operacyjny pełni wiele kluczowych funkcji, które pozwalają na efektywne wykorzystanie zasobów sprzętowych oraz zapewniają użytkownikom interfejs do korzystania z komputera. Oto najważniejsze funkcje i aspekty związane z systemami operacyjnymi:
Zarządzanie zasobami sprzętowymi: System operacyjny kontroluje dostęp do różnych komponentów sprzętowych, takich jak procesor, pamięć RAM, dysk twardy, klawiatura, myszka, drukarka, karta graficzna itp. To zapobiega konfliktom zasobowym i umożliwia efektywne wykorzystanie sprzętu.
Wykonywanie procesów: System operacyjny umożliwia uruchamianie i zarządzanie procesami, czyli programami lub częściami programów, które działają w systemie. Zarządza on kolejnością wykonywania procesów, alokacją czasu procesora oraz obsługą zdarzeń i przerwań.
Zarządzanie pamięcią: System operacyjny kontroluje alokację i dealokację pamięci RAM, co pozwala na efektywne wykorzystanie dostępnej pamięci. Zarządza również pamięcią wirtualną, co pozwala na uruchamianie większych programów niż dostępna fizyczna pamięć RAM.
System plików: System operacyjny zarządza strukturą i dostępem do plików na dysku twardym lub innych nośnikach danych. To pozwala na przechowywanie, organizację i odzyskiwanie danych.
Interfejs użytkownika: System operacyjny zapewnia interfejs użytkownika, który umożliwia interakcję z komputerem. Może to być interfejs wiersza poleceń (tekstowy) lub graficzny (okienkowy). Dzięki temu użytkownicy mogą uruchamiać programy, przeglądać pliki i korzystać z różnych funkcji komputera.
Zarządzanie siecią: W przypadku komputerów połączonych w sieć, system operacyjny może dostarczać funkcje zarządzania siecią, takie jak obsługa protokołów komunikacyjnych, konfiguracja interfejsów sieciowych i obsługa połączeń sieciowych.
Bezpieczeństwo: Systemy operacyjne są odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa komputera i danych. To obejmuje kontrolę dostępu do zasobów, uwierzytelnianie użytkowników, monitorowanie działań i ochronę przed złośliwym oprogramowaniem.
Obsługa urządzeń wejścia/wyjścia: System operacyjny umożliwia komunikację z różnymi urządzeniami wejścia/wyjścia, takimi jak klawiatura, mysz, monitor, drukarka, głośniki, kamery, itp.
Zarządzanie energią: W przypadku urządzeń mobilnych i laptopów, system operacyjny kontroluje zarządzanie energią, w tym uśpienie, hibernację i oszczędzanie energii, co pomaga przedłużyć czas pracy na baterii.
Aktualizacje i obsługa błędów: System operacyjny regularnie otrzymuje aktualizacje, które poprawiają jego funkcje, bezpieczeństwo i wydajność. Ponadto obsługuje obsługę błędów i awarii, aby zapewnić stabilność pracy komputera.
Przykłady popularnych systemów operacyjnych to Microsoft Windows, macOS, Linux, Android, iOS, a także systemy operacyjne dla serwerów, takie jak Linux, Windows Server czy Unix. Wybór systemu operacyjnego zależy od rodzaju urządzenia oraz wymagań użytkownika lub organizacji.